Visie op samenleven

Samenleven is een proces dat vertrekt vanuit waarden en dat gericht is op verbindend communiceren, zich betrokken voelen en een engagement aangaan t.o.v. zichzelf, de ander en zijn omgeving.

Als leerkracht creëren we een warme leefomgeving (binnen een schoolse context) waarin het voor leerlingen en leerkrachten mogelijk wordt om zorg te kunnen, mogen en willen dragen.

Onze leerlingen worden uitgedaagd om binnen een complexe maatschappelijke context zich weerbaar op te stellen, op groepsdynamieken in te spelen en met respect en openheid voor diversiteit te participeren aan het dagelijks leven.

Daarvoor heeft iedere lerende ook voldoende ruimte (‘zijn weg zoeken’) en tegelijk duidelijke begrenzing en structuur nodig. Als leerkracht nemen we in dit proces onze verantwoordelijkheid mee op.

Creëer een warme leer- en leefomgeving

Hechting en verbinding is een noodzakelijke basis om tot samenleven te komen. Zonder relatie is het niet mogelijk om iemand op te voeden of iemand iets te leren. We vertrekken vanuit een grondhouding van onvoorwaardelijkheid, maakbaarheid, geloof in onze kinderen en jongeren en vertrouwen in ieder zijn kracht. Het houdt respect in, zorg, ondersteuning en waardering. Samengevat spreken we van warmte, als fundament om op te bouwen.

Voorzie ruimte tot groei

We erkennen het belang van individuele groei en zelfexpressie bij leerlingen, en we moedigen hen aan om hun unieke talenten en interesses te ontdekken. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een leerling enthousiast is over kunst en schilderen, terwijl een ander zich graag verdiept in wetenschap of sport. Het is onze taak om deze diversiteit in interesses te omarmen en te ondersteunen. Ze in dialoog met elkaar brengen en begrip en tollerantie creëren voor verschillende standpunten.

Bij ruimte komt ook verantwoordelijkheid kijken. Leerlingen geven ook vanuit hun eigen kader en opvoeding invulling aan het samenleven. Dat houdt soms ook risico’s in. Want hoe zij het zien en doen, is niet vooraf te voorspellen en te controleren. Wie weet doen ze het anders dan wij hen voordoen? Deze onzekerheid is inherent aan opvoeding, omdat we niet kunnen voorspellen of controleren hoe leerlingen zich zullen ontwikkelen.

Geef duidelijkheid en veiligheid via grenzen

Als leerkracht vertrek je niet louter vanuit controle en autoriteit. Wel vanuit gezag (als in iets te zeggen / vertellen hebben) én openheid (om kinderen en jongeren zelf te laten denken, voelen, doen, inbrengen, …). Het is een voortdurende zoektocht naar een gezond evenwicht tussen ruimte en grenzen. Enkel door hier bewust mee bezig te zijn en er naar te handelen kan er voor kinderen en jongeren een evenwicht ontstaan tussen het leren kennen van wat al is én het scheppen van iets nieuws. Vragen waar je aan kan denken zijn: Hoeveel ruimte / grenzen willen en kunnen we geven?
Hoe kunnen we ruimte geven en grenzen inbouwen? Welke grenzen zijn noodzakelijk en welke zijn nog gebaseerd op het verleden?

Deze vragen hebben nood aan genuanceerde antwoorden, die in gesprek tussen leerkrachten (onderling) en leerlingen gezocht kunnen worden.

Lead by example (wees het voorbeeld dat je zelf wilt zien)

Als leerkracht moet je je bewust zijn van je voorbeeldfunctie. Dat betekent dat leerkrachten nadenken over wat ze wel of niet doen, wel of niet zeggen, … Het betekent geenszins dat ze perfect moeten zijn. Wel dat je bewust bent van de waarden en normen die je zowel im- als expliciet toont aan onze kinderen en jongeren. Het gaat niet enkel over waarden, maar ook over het modelleren van een manier van omgaan met zichzelf (zelfbeheersing, zelfsturing), met de ander (relaties en conflicten) en met zijn omgeving.

Ik investeer in een positieve relatie.

• Ik ben mij bewust van mijn voorbeeldfunctie en handel hier naar.
• Ik investeer in goede relaties met al mijn leerlingen.
• Ik straal warmte en empathie uit naar elke leerling.
• Ik spreek leerlingen aan op een positieve manier.
• Ik wil leerlingen de kans geven om opnieuw te beginnen, ervaringen uit het verleden spelen hierbij geen rol.
• Ik honoreer bijdragen van leerlingen.
• Ik maak geen kwetsende of rolbevestigende opmerkingen.
• Ik kan het perspectief van de leerling innemen.
• Ik probeer achter het zichtbare gedrag van leerlingen te kijken.
• Ik check mijn veronderstellingen over waarom leerlingen doen zoals ze doen door hiernaar te vragen.
• …

Ik investeer in een positief (klas)klimaat.

• Ik stimuleer en model verbinding en zie diversiteit als een ‘normaal gegeven’.
• Ik stimuleer dat leerlingen naar elkaar luisteren.
• Ik laat leerlingen uitspreken.
• Ik accepteer en benut verschillen en gelijkenissen in de groep ten volle.
• Ik bevorder onderlinge solidariteit.
• Ik heb aandacht voor groepsdynamische processen door leerlingen taal te bieden om over groepsdynamische processen in dialoog te gaan.
• Ik zorg voor rust, duidelijke afspraken en/of leefregels.
• …

Ik zorg samen met de leerlingen voor een ordelijk klimaat.

• Ik zorg ervoor dat het leslokaal(of de locatie) voorafgaand gebruiksklaar is ingericht of verlies hier zeer beperkte tijd mee.
• Ik geef leerlingen inspraak in de klaswerking bv. klasregels samen vormgeven.
• Ik pas de klasregels en afspraken consequent en wijs toe.
• Ik laat het - in- en uitgaan klassen en overgangsmomenten gestructureerd / ordelijk verlopen.
• Ik treed tijdig en passend op als afspraken en regels niet toegepast worden.
• Ik gebruik strategieën om ongewenst gedrag te vermijden.
• …

Ik geloof in het groeipotentieel van mijn leerlingen en straal dit uit.

• Ik schep hoge verwachtingen.
• Ik draag optimisme over zonder ‘valse hoop’ te wekken.
• Ik ben flexibel (i.p.v. vooringenomen) in het beoordelen van het niveau van cognitief en emotioneel functioneren van mijn leerlingen.
• Ik voorzie ruimte voor persoonlijke ontwikkeling binnen een duidelijk kader.
• Ik geef leerlingen medeverantwoordelijkheid voor hun leef/leertraject.
• ...

WEBLINKS

• Kinderen zijn geen puppy’s - Jurgen Peeters
• Sprekende harten, strijdende zwaarden (taal van moeilijk gedrag) - Katelijne van Lommel
• Roos van Leary - Youtube
• Nieuwe autoriteit, geweldloos verzet en waakzaam zorgen
• Hoge verwachtingen in je klas en op school - Schoolmakers
• 5 tips voor duidelijke klasregels met effect - Klasse
• Klasmanagement: “Met goede routines moet je minder brandjes blussen” - Klasse
• Klasmanagement: gooi niet direct met straffen - Klasse
• The role of teacher behavior in the development of students relational aggression: A five-wave longitudinal study – Tessa Weyns, KU Leuven