Leerlinggestuurd

Leerlingen ontwikkelen zelfregulerende vaardigheden niet vanzelf.

Leerlingen hebben nood aan gerichte ondersteuning. Het volstaat niet om een leeromgeving in te richten die aan leerlingen kansen biedt om zelfregulerend te werken. Deze leeromgeving wordt pas ‘krachtig’ als jij je rol als ‘leerkracht’ hierin expliciet opneemt en leerlingen gericht ondersteunt in hun groei naar meer zelfregulerend leren.

Je kan vaardigheden of strategieën niet ondersteunen die je zelf niet kent en ‘doorleeft’. Dit is ook zo voor zelfregulerend leren. Als je wilt dat leerlingen hun leerproces zelf kunnen aansturen, dan is het belangrijk dat je als leraar weet welke vaardigheden ertoe doen.

Concreet betekent dit dat je:

• Zelfregulerende vaardigheden kent en begrijpt
• Zicht hebt op je eigen ZRL-vaardigheden
• Zelfregulerende vaardigheden kan herkennen
• Zelfregulerende vaardigheden gericht kan ondersteunen

IK KEN ZRL - Ik zet de juiste ZRL-bril op

Er zijn verschillende brillen die je kan opzetten om naar zelfregulering (ZRL) bij leerlingen te kijken. Je kiest, in het belang van de leerlingen, samen met je schoolteam welke bril jullie willen opzetten. Om de juiste bril op te kunnen zetten is het belangrijk dat je goed begrijpt wat zelfregulerend leren precies is. We hanteren volgende definitie:

‘ Zelfregulerend leren is een cyclisch proces waarbij de lerende zijn gedrag, gedachten, gevoelens en motivatie zelf richting geeft met het oog op het bereiken van zijn leerdoelen en afhankelijk van zijn context.’

Bij de keuze van de ZRL- bril hou je dus rekening met de ondersteuning van:

• metacognitieve vaardigheden
• cognitieve vaardigheden
• affectieve vaardigheden

IK BEGRIJP ZRL

a) Bij mezelf
Om ZRL goed te begrijpen is het belangrijk dat je de vaardigheden als leerkracht goed doorleeft. Je kan de ZRL-bril opzetten om naar jezelf te kijken en je eigen ‘leer-kracht’ te ontwikkelen. Hoe stuur jij jezelf aan? Wat zijn jouw sterktes en wat zijn jouw valkuilen? Welke strategieën zijn voor jou helpend?

a) Bij mijn leerlingen
Vertrekkend vanuit jouw leerlingen selecteer je de zelfregulerende vaardigheid die je gaat ondersteunen. Heb je die vastgelegd? Dan kijk jij naar leerlingen en onderzoekt hun vaardigheidsniveau. Ga hierbij na of er een gebrek is aan vaardigheid (skill) of een gebrek aan motivatie/energie (will).
Je goed bewust zijn van dit verschil is belangrijk om een volgende stap te kunnen zetten.

IK ONDERSTEUN DE ONTWIKKELING VAN ZRL GERICHT

Zelfregulerende vaardigheden ontwikkelen niet vanzelf. Jouw rol als leerkracht is ook hier cruciaal. De ondersteuningsvormen die je kan inzetten kan je terugvinden in de fiche ‘van leerkracht- naar leerlinggestuurd'.
Daarnaast ben je in staat om leerlingen, vanuit de kennis van de ZRL-bril en het het zelf ‘doorleefd’ hebben van de vaardigheden, leerlingen adaptief te ondersteunen in hun groep naar ZRL. Dit betekent dat je hen gericht ondersteunt voor, tijdens en na het leerproces.

IK KEN ZRL - ik weet dat ZRL te maken heeft met het ontwikkelen van:

• metacognitieve vaardigheden.
• cognitieve vaardigheden.
• affectieve vaardigheden.

IK BEGRIJP ZRL

• Ik herken ZRL- vaardigheden bij mezelf.
• Ik herken ZRL vaardigheden bij mijn leerlingen.

IK ONDERSTEUN GERICHT

VOOR HET LEREN: ik ondersteun leerlingen gericht bij:

• Het analyseren van de opdracht (doelen stellen en plannen).
• Het vinden van de nodige energie om zichzelf te motiveren (competentiegevoelens, resultaatverwachting, taakwaarde, taakinteresse, doeloriëntaties).

TIJDENS HET LEREN: ik ondersteun leerlingen gericht bij:

• Het focussen op de doelen.
• De cognitieve en affectieve vaardigheden die nodig zijn voor het uitvoeren van het vooropgestelde plan (zelfinstructie, beeldvorming, tijdsbeheer, leeromgeving inrichten, hulp zoeken, interesse prikkelen, zelfbekrachtiging, taakspecifieke strategieën).
• Zichzelf te observeren en bij te sturen.

NA HET LEREN: ik ondersteun leerlingen gericht bij:

• Het zelf beoordelen van hun prestaties.
• De manier waarop ze reageren op hun prestaties.
• Het kijken wat deze reflectie betekent voor een volgend leerproces.

TMAIL app: deze app neemt je mee doorheen de verschillende ZRL- vaardigheden op basis van het model van Barry Zimmerman.

Zet je EF Bril op | EF Bril (ef-bril.be)

ZIE SMARTSCHOOL

PBD GO! Navigator -zelfregulerend leren: via deze mini-mooc krijg je zicht op de verschillende ZRL- vaardigheden gebaseerd op het cyclisch model van Barry Zimmerman

IN DE PRAKTIJK:

•  "Met een vak ‘leren leren' kom je er niet" – Klasse
• Leren zichtbaar maken: "Waar zitten we al?" – Klasse
• Taakplanner voor tieners met faalangst – Klasse
• Zelfsturing in de klas: 11 tips – Klasse

BRONNEN:

Peeters, J. (2022). Zelfregulerend leren. Hoe? Zo! Voor elke leersituatie, in elk vak en met elke leerling. Lannoo Campus.